Krainy historyczno-geograficzne Polski

Insygnia koronacyjne

Insygnia są to oznaki władcy, używane podczas ceremonii koronacyjnych. Były nimi – korona, jabłko, miecz i berło. Miecz koronacyjny Królów Polski nazywa się Szczerbiec

KRÓLOWIE POLSKI

KRÓLOWIE POLSKI (2 najbardzie znane dynastie - dynastia Piastów i dynastia Jagiellonów)

Mieszko I (935 – 992) - pierwzy władca Polski. Chrzest Polski - 966.

Bolesław Chrobry (967 – 1025)

Pierwszy krół Polski. Koronował się w 1025 roku.

Zjazd gnieźnieński - na zjeździe w Gnieźnie w 1000 roku Cesarz Niemiecki Otton III przed szczątkami Świętego Wojciecha przekazał insygnia krolewskie Bolesławowi.

Kazimierz Odnowiciel (1016-1058)

W 1039 roku przeniósł stolicę do Krakowa.

Bolesław III Krzywousty (1085 – 1138)

Testament (завещание) Krzywoustego - regulował zasady następstwa tronu.

Konrad I Mazowiecki (1187 – 1247)

1226/1231 r.- sprowadził krzyżaków do Polski

Władysław I Łokietek (1260 – 1333)

1320 - Koronacja królewska Władysława Łokietka: przywrócenie tytułu Królestwa Polskiego, co oznaczało zjednoczenie dawnych ziem piastowskich i powrót zjednoczonej Polski na arenę międzynarodową.27 września 1331 Bitwa pod Płowcami. Wynik - krzyżacy zaczęli liczyć się z Polakami na ich terytorium.

Kazimierz III Wielki (1310 – 1370)

„Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Teritorium Państwa wzrosło trzykrotnie. Ważnym krokiem było również założenie Akademii Krakowskiej w 1364 roku. Kazimierz III Wielki był ostatnim władcą z dynastii Piastów.

Jadwiga Andegaweńska (1373-1399)

Święta kościoła katolickiego. Patronka Polski. Żona Jagiełły. Jagiełło musiał przyjąć chrześciaństwo, żeby ożenić się z Jadwigą. Zajmowała się działalnością charytatywną. Swój osobisty majątek przekazała na odnowienie Akademii Krakowskiej.

Władysław II Jagiełło (1351 – 1434)

Od 1377 r. Wielki książę litewski, od 1386 król Polski. Unia w Krewie – zawarta 14 sierpnia 1385 r. unia personalna Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim. Małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z królem Polski Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest i schrystianizować Litwę, odzyskać (вернуть) wszystkie ziemie utracone przez Koronę. Jagiełło był założycielem dynastii Jagiellonów. W1410roku jego wojska podbiły krzyżaków w słynnej bitwie pod Grunwaldem.

Władysław III Warneńczyk (1424 – 1444)

W 1444 roku zginął w bitwie pod Warną. (Przeciw Turcji)

Zygmunt II August (1520 – 1572)

W 1569 roku uchwalono unię lubelską, tworząc z Polski i Litwy Rzeczpospolite Obojga Narodów. Zygmunt II August był ostatnim władcą z dynastii Jagiellonów.

Zygmunt III Waza (1566 – 1632)

Zyskał tron szwedzki w 1593 roku i przez to utworzona została unia personalna (Polska ze Szwecją). Jednak przetrwała ona tylko kilka lat. Zygmunt III Waza został wypędzony ze Szwecji. Zapoczątkował panowanie dynastii Wazów. 1596 Król Zygmunt III Waza przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy. Jednym z powodów przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy to był wielki pożar 23 stycznia 1595 r. na Wawelu.

Jan Kazimierz (1609-1672)

Rościł (предъявлял) pretensje do tronu Szwecji co doprowadziło do konfliktow między Rzeczpospolitą a Szwecją. Na okres jego panowania przypadają wojny z Moskwą, najazd szwedzki - "potop", a także wielkie powstanie kozackie Chmielnickiego na Ukrainie.

Jan III Sobieski (1629 – 1696)

W 1683 roku odniósł wielkie zwycięstwo pod Wiedniem (nad Turkami).

Stanisław August Poniatowski (1732 – 1798)

Był ostatnim królem Polski. Rządził od 1764. Jego największym sukcesem było uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791 roku.

Prezydenci II Rzeczypospolitej:

Pierwszym wybranym w wyborach powszechnych Prezydentem II RP został, w 1922 prof. Gabriel Narutowicz.

Ostatnim prezydentem wybranym w wyborach był Prezydent Ignacy Mościcki. Wybrany 4 czerwca 1926.

Prezydenci Rzeczypospolitej po 1989 roku:

· Wojciech Jaruzelski (31 grudnia 1989 – 22 grudnia 1990)

· Lech Wałęsa (22 grudnia 1990 – 1995). Pierwszy wybrany w wyborach powszechnych Prezydent III RP.

· Aleksander Kwaśniewski (1995-2005), był Prezydentem 2 kadencje.

· Lech Kaczyński (2005 – 10 kwietnia 2010, zginał w katastrofie pod Smoleńskiem).

· Bronisław Komorowski (2010 – 2015).

· Andrzej Duda (2015 – ) obecny prezydent Polski

Polska dzieli się na 16 wojewódstw. 5 największych:

· Dolnosląskie – Wrocław (631 235);

· Łódzkie – Łódź (725 055);

· Małopolskie – Kraków (759 137);

· Mazowieckie – Warszawa (1 708 491);

· Wielkopolskie – Poznań (553 564);

Polska graniczy:

· Na zachodzie z Niemcami

· Na południowym zachodzie z Czechami

· Na południu ze Słowacją

· Na południowym wschodzie z Ukrainą

· Na wschodzie z Białorusią

· Na północnym wschodzie z Litwą i Rosją (Obwód Kaliningradzki)

Na pólnocy Polski leży Bałtyk. Główne porty – Gdańsk, Gdynia, Szczecin, Świnoujście.

Największe RZEKI Polski:

Bug – rzeka na granicy wschodniej

Wisła płynie przez Warszawę, Kraków, Bydgoszcz i Toruń

Odra płynie przez Wrocław, Opole, Szczecin.

Warta płynie przez Poznań.

Narew wpada w Bug

Największe JEZIORA Polski:

Śniardwy (113,8 km²) i Mamry (104 km²) на Мазурах.

Najgłębsze jezioro Polski – Hańcza (108,5 m)

Morskie Okow Tatrach, przykład jeziora wysokogórskiego, ulubiony cel wycieczek w Tatrach

Góry Polski:

Górne łańcuchy: Karpaty, Sudety i Góry Świętokrzyskie.

Największe pasma górskie: Tatry, Pieninyi Beskid Śląski.

Lista UNESCO w Polsce

Na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO figuruje 14 polskich obiektów. Niektóre z nich:

· Historyczne Centrum Krakowa, 1978

· Puszcza Białowieska z Białowieskim Parkiem Narodowym, 1979

· Historyczne Centrum Warszawy, 1980

· Średniowieczny zespół miejski Torunia, 1997

· Zamek Krzyżacki w Malborku, 1997

· Hala Stulecia we Wrocławiu, 2006

Polskie miasta

Warszawa – Stare Miasto wraz z Zamkiem Krolewskim, Kolumna Zygmunta, Łazienki, Belweder, Pomnik Syrenki. Pałac Kultury i Nauki. Palma. Największe lotnisko w Polsce imienia Fryderyka Chopina. Największy Uniwersytet, Politechnika. Siedziba Sejmu, Rządu RP, Prezydenta RP i Sadu Najwyższego. Stare Miasto zniszczone w czasie Powstania Warszawskiego zostało odbudowane (1955) wraz z Zamkiem Królewskim (po 1971 roku). Centrum Warszawy, odbudowane również po zniszczeniach ostatniej wojny obejmuje poza Starym Miastem dużą dzielnicę Śródmieście.

Kraków – była stolica Polski, Uniwersytet Jagielloński, miasto Papieża Jana Pawła II. Kraków, nie zniszczony w czasie II wojny, z historycznym Rynkiem, zamkiem na Wawelu, w samym centrum miasta, jest ulubionym celem wycieczek. Od lat Kraków wygrywa w sondażach najładniejszego miasta w Polsce. Ołtarz wyrzeźbiony z drewna przez Wita Stwosza w Kościele Mariackim przy Rynku Głównym. Obraz Leonarda da Vinci „Dama z Łasiczką” w Muzeum Książąt Czartoryskich. Wawel – zamek królewski, Smocza Jama – jaskinia niedaleko Wawelu. Pomnik A. Mickiewicza. Uniwersytet Jagielloński – pierwszy w Polsce. Kazimierz – dzielnica żydowska. Barbakan – budowla obronna.

Gdańsk – głowne miasto na polskim wybrzeżu Bałtyku. „Stocznia Gdańska” – początek „Solidarności”. W niedalekim Westerplatte rozpoczęła się II wojna światowa.

Łódź – wielkie miasto przemysłowe, znane do niedawna z przemysłu włókienniczego.

Toruń – Kopiernik, pierniki

Wrocław – krasnoludki

Święta państwowe

Święta państwowe to znaczy ustawowo wolne od pracy dnie świętowane w Polsce. W czasie tych świąt banki, centra handlowe i instytucje państwowe są zamknięte, podobnie jak wiele mniejszych sklepów.

1 stycznia - Nowy Rok

Wielkanoc - święto to ruchome, niedziela i poniedziałek - pierwsza niedziela po pierwszej wiosennej pełni księżyca

1 maja - Święto Pracy

Zielone Świątki – 49 dni po Wielkanocy zawsze w niedzielę.

Boże Ciało - czwartek dziewiątego tygodnia po Wielkanocy (60 dni po Wielkanocy). W tym dniu obchody święta wiążą się z procesją z Najświętszym Sakramentem po ulicach parafii do czterech ołtarzy zbudowanych po drodze procesji. Przy każdym z ołtarzy czytany jest jeden fragment Ewangelii (Pisma Świętego).

15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, Święto Wojska Polskiego (rocznica “cudu nad Wisłą”) - obchodzone na pamiątkę bitwy warszawskiej w 1920, stoczonej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

31 sierpnia - Dzień Solidarności i Wolności. Ustanowione w celu upamiętnienia historycznego zrywu Polaków do wolności i niepodległości z 1980 roku, który zapoczątkował proces upadku komunizmu i wyzwolenia narodów Europy Środkowej i Wschodniej.

1 listopada - Dzień Wszystkich Świętych – Ludzie odwiedzają cmentarze, aby ozdobić groby kwiatami, zapalić znicze i pomodlić się w intencji swoich zmarłych.

11 listopada - "Narodowe Święto Niepodległości” - najważniejsze polskie święto narodowe związane z odzyskaniem w 1918 roku, po 123 latach zaborów, niepodległości. Obchodzone pierwszy raz jako święto narodowe w 1937 roku. 11 listopada Rada Regencyjna powierzyła naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu.

25, 26 grudnia - Boże Narodzenie

Inne święta:

21 stycznia - Dzień Babci

22 stycznia - Dzień Dziadka

1 marca – Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

8 marca - Dzień Kobiet

2 maja - Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Dzień Polonii i Polaków za Granicą

8 maja - Narodowe Dzień Zwycięstwa i Wolności

26 maja - Dzień Matki

1 czerwca - Dzień Dziecka

4 czerwca – Dzień Wolności i Praw Obywatelskich (w rocznicę wyborów 1989 r.)

23 czerwca - Dzień Ojca

24 czerwca – Wigilia Dnia Świętego Jana, zwana też nocą świętojańską – w tej najkrótszą noc, co roku zakwita kwiat paproci.

8 września - Narodzenie Najświętszej Maryi Panny.

14 października - Dzień Edukacji Narodowej, do 1982 r. – dzień nauczyciela

16 października - Dzień Papieża Jana Pawła II, ustanowiony przez Sejm po śmierci papieża na pamiątkę jego pontyfikatu 16 października 1978 roku

2 listopada - Dzień Zaduszny (Święto Zmarłych). Ludzie odwiedzają, aby ozdobić groby kwiatami i zapalić znicze

29 listopada – Andrzejki – czas wróżby dla dziewczyn

6 grudnia - Dzień Świętego Mikołaja

Boże Narodzenie

W polskich rodzinach katolickich to trzy dni: 24 grudnia Wigilia (сочельник) i dwa dni świąt 25, 26 grudnia. Boże Narodzenie poprzedza adwent, który trwa cztery tygodnie.

24 (Dwudziestego czwartego) grudnia obchodzimy Wigilię. W wigilię czekamy na piewszą gwiazdę, ubieramy choinkę, wieszamy bombki i zapalamy świece, śpiewamy kolędy (pieśni religijne), dajemy prezenty, dzielimy sie opłatkiem (opłatek - cienki chieb z mąki pszennej i wody) i składamy życzenia. Potem o pólnoce idziemy na pasterkę do kościoła. Pasterka - to Msza uroczysta, która jest odprawiana o północy w noc Bożego Narodzenia. Kolejne dwa dni (dwudziestego piątego i dwudziestego szóstego grudnia) spędzamy również z rodziną (i przyjaciółmi), chodzimy do kościoła.

Stół Wigilijny musi być pięknie ubrany: bialy obrus, sianko pod obrusem. Ilość talerzy na stole jest równa ilości osób plus jeden talerz (dla niespodziewanego gościa). Na świątecznym wigilijnym stole znajduje się 12 (dwanaście) postnych potraw (bo tyle jest miesięcy w roku, lub tylu było apostołów). Dominują grzyby, kapusta (pierogi z kapustą i grzybami), zawsze jest ryba (śledź lub karp), mak, rodzynki, orzeszki, suszone owoce (kompot), czerwony barszcz z uszkami. Świąteczne desery to makowiec, serniki, pierniki, a także kompot z suszonych jabłek, gruszek, śliwek.

Trzech Króli - 6 stycznia - święto obchodzone na pamiątkę Trzech Mędrców (Kasper, Melchior i Baltazar) którzy udali się do Betlejem, aby oddać pokłon nowo narodzonemu Jezusowi Chrystusowi. Od XVIII wieku upowszechnił się także zwyczaj święcenia kredy, którą na drzwiach wejściowych pisano litery: K+M+B (Kasper, Melchior i Baltazar) oraz datę bieżącego roku. K+B+M 2015

Karnawał – czas zabaw od Bożego narodzenia do rozpoczęcia Wielkiego Postu (kończy się przed Środę Popielcową). Jest to okres zabaw i wesołego obżarstwa.

Tłusty czwartek –ostatni czwartek przed wielkim postem, znany także, jako zapusty. Tłusty czwartek rozpoczyna ostatni tydzień karnawału. W tym dniu dozwolone jest objadanie się. Jemy pączki (ciastka smażone w tłuszczu) i faworki (cienkie, kruche ciasteczka w kształcie zwijanych wstążek, smażone na tłuszczu).

Środa Popielcowa, inaczej zwana Popielcem, to pierwszy dzień Wielkiego Postu, jest to dzień pokutny kończący karnawał na 46 dni. W Środę Popielcową obowiązuje ścisły post (wierzący nie powinni jeść mięsa, wstrzymać się od obżarstwa.) W czasie mszy odprawianej w ten dzień kapłan posypuje wiernym głowę popiołem lub popiołem czyni znak krzyża mówiąc "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię" lub "Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz".

Niedziela Palmowa, zwana też "Kwietną" lub "Wierzbną" – święto ruchome - 7 dni przed Wielkanocą. Rozpoczyna Wielki Tydzień. Zostało ono ustanowione na pamiątkę przybycia Chrystusa do Jerozolimy. Wierni przynoszą do kościoła palemki, symbol odradzającego się życia.

Wielkanoc

Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim. Są to święta upamiętniające śmierć krzyżową i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Poprzedzający ją tydzień, nazywany jest Wielkim Tygodniem. Ostatnie trzy doby tego tygodnia: Wielki Czwartek (wieczór), Wielki Piątek, Wielka Sobota i Niedziela Zmartwychwstania znane są jako Triduum Paschalne.

Wielkanoc jest świętem ruchomym bo obchodzimy Wielkanoc w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.

Wielki Czwartek jest dzień ostatniej wieczerzy Chrystusa a dla wielu Polaków dzień postu, przebaczenia, pokuty i pojednania.

Wielki Piątek to jest najsmutniejszy dzień w roku. W tym dniu umarł Chrystus. W tym dniu nie ma mszy, a wierni uczestniczą w uroczystej Adoracji Krzyża. Też idą drogą krzyżową do Grobu Jezusa.

Wielka Sobota jest więc jedynym dniem w roku w którym nie ma mszy. W Wielką Sobotę odbywają się w kościołach modlitwy. I w Wielką Sobotę Polacy chodzą święcić do kościoła w koszyczku zebrane „święconki”. 7 pokarmów: Chleb – symbol pokarmu, Jajko – wycięstwo życia nad śmiercią (pisanka – ładne pomalowane wielkanocne jajko), Sól – minerał życiodajny, chroni od zepsucia, Wędlina – zdrowie, dostatek, Ser – przyjaźń człowieka ze zwierzętami domowymi, Chrzan – oznaka siły, Babka – popis kobiety, mazurek. Jest tam obowiązkowo biały baranek: symbol Chrystusa Zmartwychwstałego (najczęściej z cukru, będzie stal na głównym miejscu na stole wielkanocnym.

Obchody Niedzieli Wielkanocnej to pierwszy dzień świąt wielkanocnych. Rano, w Wielką Niedzielę, wierzący idą na rezurekcję(msza, która poprzedza procesja wokól kościoła). Po rezurekcji cała rodzina zasiada do wielkanocnego śniadania, które rozpoczyna się od dzielenia się poświęconym jajkiem. Tradycyjny wielkanocny potrawy to żurek, (zupa na zakwasie z razowego chleba), pasztet, faszerowany jajka, biała kiełbasa pieczona, szynka świąteczna, a na deser babka, mazurek, sernik. Stoły zdobione są bukietami z bazi i pierwszych wiosennych kwiatów. Wesołego Alleluja – tradycyjne życzenie wielkanocne.

Poniedziałek Wielkanocny (zwany też Lanym Poniedziałkiem, Śmigusem-dyngusem ) to drugi dzień świąt Wielkiej Nocy. W polskiej tradycji tego dnia polewa się dla żartów wodą inne osoby, nawet nieznajome. Polewanie wodą symbolizuje budzenie się przyrody do życia i co rok odnawialnej zdolności ziemi do rodzenia

Słynni współcześni Polacy

General Jan Henryk Dąbrowski

Po 3 rozbiorze, utracie niepodległości przez Polskę, nastąpiła emigracja żołnierzy i oficerów z Polski głownie do Francji i Włoch.W 1797 roku we Włoszech powstały Legiony Polskie. W porozumieniu z Napoleonem, General Jan Henryk Dąbrowski podpisał 9 stycznia 1797 roku umowę z rządem Republiki Lombardzkiej o stworzeniu Legionów. (Dąmbrowski - twórca Legionów Polskich). Współtwórcami Legionów byli znani uczestnicy walk o niepodległość z końca XVIII wieku: generał Karol Kniaziewicz i polityk, poeta i żołnierz: Józef Wybicki.

Symbolem wiary w niepodległość stała się w 1797 roku "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech" napisana przez Józefa Wybickiego, zwana też «Mazurkiem Dąbrowskiego», która 1927 roku została polskim hymnem narodowym.

Tadeusz Kościuszko

Tadeusz Kościuszko był wybitnym przywódcą, bohaterem narodowym Polski, Stanów Zjednoczonych i Białorusi. Urodził się w 1746 w Mereczowszczyźnie (маёнтак Мерачоўшчына) w obwodzie brzeskim. Zmarł w 1817 w Szwajcarii. Generał polski i amerykański, inżynier fortyfikator,brał udział w wojnie o niepodległość USA, w1794 r. byłprzywódcą powstania narodowego przeciw Rosji, a następnie także przeciw Prusom. Poniósł klęskę. Umarł w Szwajcarii. Jego szczątki znajdują się w Krakowie.

Józef Piłsudski

Marszałek wojska Polskiego, naczelnik państwa Polskiego od 1918 r. Przy nim była odzyskana niepodległość. 1920 – bitwa Warszawska, nie puścił bolszewików na zachod Europy. Pomnik Piłsudskiego w Warszawie na centralnym Placu Marszałka Piłsudskiego, na wprost Grobu Nieznanego Żołnierza jest znakiem, jak Polacy widzą rolę Piłsudskiego w swojej historii. Urodził się na Litwie a zmarł w 1935 roku w Warszawie. Pochowany został na Wawelu a serce złożono na cmentarzu Rossa, w Wilnie w grobie jego Matki.

Karol Józef Wojtyła.

Papież Jan Paweł II - Świętykościoła katolickiego, urodzony 18 maja 1920 w Wadowicach. Zmarł 2 kwietnia 2005 w Watykanie. Był chłopcem bardzo utalentowanym i wysportowanym. Regularnie grał w piłkę nożną. Podczas nauki w gimnazjum Karol zainteresował się teatrem. I później grał w teatrze. W 1938 roku Karol Wojtyła rozpoczął studia Polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (pisał wiersze). Był poetą i poliglotą.

Jesienią roku 1941 Karol wraz z przyjaciółmi założył Teatr Rapsodyczny. W 1942 roku postanowił studiować teologię i wstąpił do tajnego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie gdzie 1 listopada 1946 otrzymał święcenia kapłańskie. W tym samym czasie rozpoczął w konspiracji studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

15 listopada Karol Wojtyła poprzez Paryż wyjechał do Rzymu, aby kontynuować studia na uczelni Instituto Internazionale Angelicum.30 grudnia 1963 Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. 16 października 1978 roku Wojtyła został wybrany na papieża i przybrał imię Jana Pawła II.

Jest pierwszym papieżem spoza Włoch od XV wieku.

Charakterystycznym elementem pontyfikatu Jana Pawła II były podróże zagraniczne.

20 grudnia 1985 roku zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Następne Dni Młodzieży odbędą się w Krakowie w 2016 roku.

LEGENDY

· O POPIELU

Książe Popiel, władca Kruszwicy był bardzo złym człowiekiem. Miał żonę Gerdę, która była piękna i chciwa. Mąż słuchał tylko jej, a nie dobrych doradców. Kiedy na świat przyszli dwaj synowie, książę w ogóle stracił głowę.

Gerda chciała zabić stryjów Popiela, bo bała się, że ich wybiorą na tron zamiast jej synów. Gerda przygotowała straszny plan. Zaprosiła stryjów i powiedziała, że Popiel jest ciężko chory. Popiel poprosił ich, aby na pożegnanie wypili z nim miodu. Miód był oczywiście zatruty, a Popiel tylko udawał, że pije. Stryjowie zmarli.

Nagle w zamku pojawiły się myszy. Bardzo duzo myszy. Przerażony Popiel razem z rodziną uciekł i schował się w wieży. To mu jednak nie pomogło – myszy dostały się do środka po murach, zjadły całą rodzinę i zniknęły... Skryły się gdzieś w pobliżu i czekają, aż w okolicy pojawi się następny morderca.

· PIAST KOŁODZIEJ

Było to w czasach, kiedy w Kruszwicy rządził okrutny Popiel.

Niedaleko grodu żył z rodziną biedny kołodziej Piast. Miał żonę Rzepichę i syna. Syn miałprawie 7 lat. Zgodnie ze zwyczajem miały się odbyć jego postrzyżyny. Na uroczystość kołodziej zaprosił sąsiadów. Goście już przyszli, kiedy w drzwiach zjawiło się dwóch podróżnych. Piast był biedny, ale zaprosił ich do stołu.

W momencie postrzyżyn jeden z nieznajomych podszedł do chłopca i go ochrzcił, nadając mu imię Ziemowit. Przepowiedzieli też Ziemowitowi wspaniałą przyszłość. Potem obaj ruszyli w dalszą drogę.

Piast zaniepokoił się, że skończą się zapasy. Kiedy jednak Rzepicha poszła do spiżarni, zobaczyła, że nic nie ubyło. Goście dowiedzieli się o tym i zrozumieli, żeto jest znak.

Przepowiednia dwóch podróżnych się spełniła. Zły Popiel stracił władzę i ukrył się w wieży, gdzie zjadły go myszy. A dobry Piast dał początek dynastii Piastów. Od niego wywodzi się pierwszy historyczny władca Polski – Mieszko I.

· O SMOKU WAWELSKIM

Okrutny smok zamieszkał jamę niedaleko wawelu. On pożerał zwierzęta i ptactwo domowe. Jadł więcej i więcej. Potem smok zaczął polować na ludzi. Król chciał zabić potwora, ale nikt nie mógł ...

Wtedy król obiecał, że osoba, której uda się zabić smoka, otrzyma wspaniałą nagrodę. Wtedy pojawił się szewc (сапожник). Kupił barana, wyjął wszystkie jego wnętrzności, a skórę nadział siarką i smołą.Położył to przed pieczarę smoka. Smok wyszedł z jamy i szybko zjadł barana. Ale nagle poczuł ból - ogień zaczął palić jego żołądek! Smok podszedł do brzegu rzeki i zaczął pić wodę. Jego brzuch z sekundy na sekundę stawał się coraz większy! Smok pił... pił... pił... aż pękł!

Wszyscy się ucieszyli, a bohater został nagrodzony.

· LEGENDA O LAJKONIKU

Legenda o Lajkoniku wiąże się z najazdami ze wschodu Tatarów na Polskę w XIII wieku.Dziś lajkonik jest jednym z nieoficjalnych symboli Krakowa. Pochód Lajkonika, Harce Lajkonika – ludowa zabawa, ktora odbywa się w Krakowie co roku w pierwszy czwartek po święcie Bożego Ciała. Główny bohater zabawy – lajkonik (Tatarzyn) – to brodaty jeździec w pseudoorientalnym stroju poruszający się na sztucznym koniku.

Podczas oblężenia (осады) Krakowa przez Tatarów w 1287 roku włóczkowie (сплавщики) zabili samego chana tatarskiego i doprowadzili do odstąpienia najeźdźców (захватчиков). Jeden z włóczków włożył strój zabitego Tatara i triumfalnie wkroczył do miasta owacyjnie witany przez mieszkańców.

· O SYRENCE

Syrenka Wisłą płynęła do Warszawy. Wyszła na brzeg tam, gdzie dzisiaj jest jej pomnik. Miejsce się jej spodobało, więc została. Pewnego razu bogaty kupiec zobaczył syrenę i usłyszał jej piękny śpiew. Zachciał zarobic na tym śpiewaniu. Złapał ją i schował w drewnianej szopie (сарай), bez dostępu do wody. Skargi (жалобы) syreny usłyszał młody chłopiec, syn rybaka, i z pomocą przyjaciół w nocy ją uwolnił (освободил). Syrena z wdzięczności (из благодарности) obiecała, że będzie bronić mieszkańców Warszawy. Z tego właśnie powodu Warszawska Syrena jest uzbrojona – ma miecz i tarczę (щит) dla obrony miasta.

Kto jest świętym patronem Polski

1) Najświętsza Maria Panna(NMP) Krolowa Polski. Jest główną Patronką Polski.

2) Święty Wojciech– jest najstarszym patronem Polski (i jest też patronem Europy). Święty Wojciech (Adalbert) nie był Polakiem, pochodził z Czech gdzie był biskupem Pragi. Nie znał języka polskiego. Po opuszczeniu Czech, a praktycznie wygnaniu z biskupstwa w Pradze Czeskiej, Polska przyjęła Biskupa Wojciecha serdecznie i z honorami.

Ksiądz Biskup Wojciech udał się na północ do Gdańska by nawracać tam pogańskich Prusów. Zginał 23 kwietnia 997 w okolicach Elbląga, już w obwodzie kaliningradzkim. Był pierwszym świętym polskiego Kościoła Katolickiego, męczennikiem za wiarę.

3) Święty Andrzej Bobola, męczennik, patron Polski, autor tekstu ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza.

Pracował w Bobrujsku w latach 1630–1633. В okresie od 1642–1646 przebywał w Pińsku i okolicach prowadząc rozwiniętą działalność misyjną.Zamordowany w rzeźni w Janowie Poleskim przez Kozaków za то, że nawracał ludność prawosławną na wiarę katolicką. Dzień pamięci 16 maja.

4) Święta Jadwiga

Królowa Jadwiga Andegaweńska (1374-1399), córka króla Węgier i Polski - Ludwika Węgierskiego. Ojciec Jadwigi, Król Ludwik, panował w Polsce krótko, głównie za pośrednictwem swojej matki, Elżbiety, siostry polskiego Króla Kazimierza Wielkiego. Po śmierci Ludwika Węgierskiego, w 1384 r., jedenastoletnia dziewczynka Jadwiga została koronowana Królową Polski.

Wielki Książę Litewski Jagiełło zobowiązał się poślubić Jadwigę (Jagiełło miał wówczas przeszło 40 lat) po nawróceniu się wraz z całą Litwą na chrześcijaństwo w obrządku łacińskim. Nie zostawiając przed śmiercią dzieci, w wieku 25 lat, Jadwiga zapisała cały swój majątek osobisty na rzecz Akademii Krakowskiej. Gotowość Jadwigi do podporządkowania swego życia dla realizacji celów państwowych przyczyniła się do wielkiej sympatii i szacunku, jakim cieszyła się ta królowa.

Święte miejsca w Polsce:

· Jasna Góra – zespół klasztorny zakonu paulinów w Częstochowie, położony na wzgórzu Jasna Góra. Jest jednym z ważniejszych miejsc kultu maryjnego i najważniejszym centrum pielgrzymkowym w Polsce. Na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Bożej Częstochowskiej.

· Wadowice - 18 maja 1920 roku urodził się Jan Paweł II.

Polscy nobliści

1.1903 i 1911Maria Skłodowska Curie –została dwukrotnie uhonorowana Nagrodą Nobla:

W dziedzinie fizyki w 1903 r. za prace nad promieniotwórczością

W dziedzinie chemii 1911 r. za odkrycię polonu i radu

Polon jest nazwany na cześć ojczyzny. Nagroda w 1903 roku pierwsza, w której wyróżniono przedstawiciela narodowości polskiej.

2.1905Henryk Sienkiewicz– polski powieściopisarz i nowelista. Za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu”

1896 - „Quo vadis”.

1900 - „Krzyżacy”

Bardzo znana jest również trylogia Sienkiewicza – cykl powieści historycznych, które publikowane były w latach 1884-1888. Ich akcja toczy się na terenach I Rzeczypospolitej pod koniec pierwszej i w drugiej połowie XVII wieku. W skład Trylogii wchodzą: Ogniem i mieczem (1884), Potop (1886) i Pan Wołodyjowski (1888).

Ogniem i mieczem – pierwsza z trzech powieści historycznych. Akcja powieści rozgrywa się w latach 1648–1651 w okresie powstania Chmielnickiego na Ukrainie. Sienkiewicz tworzył swoją powieść, aby podnieść na duchu żyjących pod zaborami Polaków. W 1999 powieść Ogniem i mieczem została zekranizowana – powstał film fabularny oraz serial telewizyjny w reżyserii Jerzego Hoffmana.

3.1924Władysław Reymont– polski powieściopisarz i nowelista.

Nagrodzony za wybitny epos narodowy, powieść „Chłopi”.

4. 1980Czesław Miłosz – otrzymał Nagrodę Nobla za całokształt twórczości

Czesław Miłosz – polski prawnik i dyplomata, poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz; w latach 1951–1989 na emigracji, do 1960 we Francji, następnie w Stanach Zjednoczonych.

5.1983Lech Wałęsa – Pokojowa Nagroda Nobla

Lech Wałęsa urodził się 29 września 1943 roku w Popowie. Polski polityk i działacz związkowy, z zawodu elektryk. Współzałożyciel i pierwszy przewodniczący ''Solidarności''. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990 – 1995. Pierwszy niekomunistyczny przezydent Polski.

6.1996Wisława Szymborska – Literacka Nagroda Nobla

otrzymała Nagrodę Nobla za „poezję, która z ironiczna precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.

Uczeni, wynalazcy

· Mikołaj Kopernik (1473 - 1543).

Urodził się w Toruniu. Twórca współczesnej astronomii. Sławę przyniosła mu publikacja dzieła „O obrotach ciał niebieskich”, przedstawiająca jego teorię heliocentryczną.Teoria jestjedną z głownych rewolucji naukowych ludzkości.

· Jan Heweliusz (1611 – 1687)

Gdański astronom i konstruktor instrumentow naukowych. Wynalazca (изобретатель) peryskopu. Studiował ruchy komet, skatalogował gwiazdy i stworzył jedne z pierwszych map powierzchni księżyca.

· Ignacy Łukasiewicz (1822 – 1882)

Polski chemik, farmaceuta i przedsiębiorca (предприниматель), wynalazca lampy naftowej (изобретатель керосиновой лампы -в 1853 году во Львове).

· Jan Czochralski (1885- 1953)

Polski chemik, jego metoda wykorzystuje się wprodukcji mikroprocesorów. 2013 rok był rokiem Jana Czochralskiego.

Kompozytorzy muzyki

· Fryderyk Chopin(1810 niedaleko Warszawy - 1849 w Paryżu)

– polski kompozytor i pianista. Przedstawiciel muzyki okresu romantyzmu, nazywany poetą fortepianu. Komponował i grał Mazurki, Polonezy, Etiudy. Jego przyjaciółką i towarzyszką życia była pisarka George Sand.

„Etiuda Rewolucyjna”, skomponowana przez Chopina na wieść o zajęciu Warszawy przez Rosjan we wrześniu 1831 roku (powstanie Listopadowe).

II Sonata fortepianowa -III część Sonaty, Marsz pogrzebowy, jest jednym z najbardziej znanych dzieł kompozytora.

Pochowany w Paryżu, a serce wmurowano w kościele Św. Krzyża w Warszawie.

· Stanisław Moniuszko(urodzony 5 maja 1819 w Ubielu, niedaleko Mińska, zmarł 4 czerwca 1872 w Warszawie)

– polski kompozytor, dyrygent, pedagog, organista. Twórca opery narodowej.Do jego najsłynniejszych dzieł należą opery:„Halka”, „Straszny dwór” i „Paria”.Białoruski koloryt muzyczny dominuje we wszystkich utworach Moniuszki.

· Krzysztof Penderecki (urodził się w 1933 roku).

Żyje i tworzy w Polsce.Fragmenty dzieł Krzysztofa Pendereckiego wykorzystał Andrzej Wajda w filmie "Katyń".Wielokrotny zdobywca głównych nagród w prestiżowych konkursach muzycznych, w tym Grammy. „Pasja według św. Łukasza”.

· Michał Kleofas Ogiński (1765 - 1833)

– polski kompozytor i teoretyk muzyki. Najbardziej znany jako autor poloneza a-moll Pożegnanie Ojczyzny.

· Władysław Szpilman

Był znanym polskim kompozytorem i pianistą. O jego żuciu został nakręcony film

«Pianista» Romana Polańskiego.

· Witold Lutosławski

Polski kompozytor i dyrygent XX wieku. Pisał utwory na orkiestrę (między innymi Symfonie). Często dyrygował wykonania własnych utworów.

Reżyserzy filmowi

· Andrzej Wajda (urodził się w 1926)- reżyser filmowy i teatralny

Nominacji do Oskara za „Panny z wilka”, „Ziemia obiecana”, „Człowiek z żelaza”, „Człowiek z Marmuru”, „Katyń”.

Nagrody: „Oscar” w Hollywood w 2000 roku za całokształt działalności filmowej(почётная премия за суммарные достижения). 2007 - Katyń,2009 - Tatarak (аир), 2013 - Wałęsa. Człowiek z nadzieji.

· Roman Polański(urodził się w 1933) - reżyser i aktor

Jego pierwszy film pełnometrażowy "Nóż w wodzie" (1962) otrzymał nominację do Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny. "Pianista" (2002) - Złota Palma w Cannes i Oscar za najlepszą reżyserię.

· Krzysztof Zanussi (urodził się w 1939)

„Barwy ochronne” (1976) (защитные цвета), „Cwał” (1995) (галоп) - tragikomedia.

· Krzysztof Kieślowski(1941-1996)

Blizna(1976),Amator (1979)

Dekalog(1987-1988)- seria filmow o dziesięciu Przykazaniach (о десяти заповедях)

Trzy kolory(1993-1994) - francusko-polsko-szwajcarska trylogia. Trzy kolory: Niebieski. Biały. Czerwony.

· Jerzy Hoffman (1932)

Ogniem i mieczem, Znachor, Stara baśń - kiedy słońce było bogiem.

Współcześni reżyserzy:Olaf Lubaszenko, Agnieszka Holland.

Aktorzy flmowi

Jerzy Stuhr (Ежи Штур) – Дежа вю, Seksmisja, Kingsajz, Amator, Bez znieczulenia

Maciej Stuhr (syn)

Anna Dymna – Znachor, Mistrz i Małgorzata, Stara Baśń, Kiedy słońce było bogiem -legenda o Popielu.

Maja Komorowska – Panny z Wilka, Dekalog 1, Cwał (галоп).

Krystyna Janda (aktorka filmowa i teatralna) - Człowiek z marmuru, Bez znieczulenia(без обезболивающего), Człowiek z żelaza, Tatarak(аир)

Marek Kondrat - Dzień świra (день чудака)

Bogusław Linda - Sara (Охранник для дочери)

Współcześni aktorzy:Maciej Stuhr (Штур), Tomasz Karolak, Robert Więckiewicz.

Reżyserzy i aktorzy teatralni

reżyser

Krzysztof Warlikowskiw ostatnich latach XXI wiek, liczne (многочисленные) przedstawienia teatralne, m.in. na Festiwalu w Awinionie we Francji.

Aktor

Andrzej Sewerynzaangażowany jako trzeci cudzoziemiec w historii teatru francuskiego do jednego z najbardziej prestiżowych teatrow na świecie Comedie-Francaise (1993). Od 2010 roku pracuje na stale w Warszawie. Grał w polskich filmach między innymi Andrzeja Wajdy.

10 polskich laureatów nagrody Oscara, coroczna nagroda amerykańska w Hollywood:

1941 Leopold Stokowski, Oscar specjalny za muzykę do filmu "Fantazja" Walta Disneya

1953 Bronisław Kaper, "Lili", muzyka w dramacie lub komedii

1982 Zbigniew Rybczyński, "Tango", film krótkometrażowy

1993 Allan Starski i Ewa Braun, "Lista Schindlera", scenografia i dekoracja wnętrz

1993 Janusz Kamiński „Lista Schindlera”, zdjęcia

1998 Janusz Kamiński, "Szeregowiec Ryan", zdjęcia

1999 Andrzej Wajda, Oscar za całokształt twórczości

2003 Roman Polański, "Pianista", reżyseria

2005 Jan A. P. Kaczmarek „Marzyciel”, muzyka

Największym oscarowym wyróżnieniem, jakie dotychczas spotkało polskich filmowców, była w 2000 roku statuetka za całokształt twórczości dla reżysera Andrzeja Wajdy. Jego filmy kilkakrotnie nominowane były w kategorii filmów nieanglojęzycznych do Oscara

w 1976 "Ziemia obiecana"

w 1980 - "Panny z Wilka"

w 1982 - "Człowiek z żelaza"

w 2008 - „Katyń”

Malarze

Jan Matejko(1838 – 1893) : malarz XIX wieku

Uził się i zmarł w Krakowie. Matejko wspaniale malował sceny z historii Polski.

„Bitwa pod Racławicami” (Kościuszko pod Racławicami). Centralną postacią obrazu jest Tadeusz Kościuszko z kosynierami.

„Rejtan” - upadek Polski (wystawiany na Zamku Warszawskim) przypomina tragiczną postać posła wojewodztwa nowogrodzkiego na sejmie zatwierdzającym I Rozbior Rzeczpospolitej.

Centralną postacią obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” Matejki jest Wielki Książę Litewski Witold: z podniesionym mieczem, w czerwonym stroju. Obraz w Muzeum Narodowym w Warszawie.

"Konstytucja 3 maja", "Poczet królów polskich"

Jacek Malczewski(1854 — 1929).

Jeden z najwybitniejszych (выдающихся) polskich malarzy modernistycznych. Obrazy: „Błędne koło”(порочный круг), „Wigilia na Syberii”.

Józef Chełmoński:XIX wiek. Styl realizm.

Współcześni malarze:Zdzisław Beksiński, Jerzy Nowosielski.

Pisarze

Mikołaj Rej (1505-1569)Poeta, XVI wiek. wprowadzał język polski do poezji. Do niego należą słowa „Polacy nie gęsi, bo swój język mają”.

Stefan Żeromski – "Syzyfowe prace" - obraz szkoły w rosyjskim Królestwie Polskim i walkę polskiej młodzieży z rusyfikacją.

Zofia Nałkowka(1884 - 1954) – polska pisarka, publicystka i dramatopisarka. "Medaliony" – losy ludzi, którzy przeżyli prześladowania hitlerowskie. "Granica".

Stanisław Lem(1921 – 2006).Fantastyka naukowa.Do najważniejszych utworow należy powieść „Solaris”. Tematem tej powieści jest motyw kontaktu z inną inteligentną formą życia. Powieść tę zaadaptował do filmu rosyjski reżyser Andriej Tarkowski w 1972 roku.

Eliza Orzeszkowa

Napisała "Nad Niemnem".(Mieszkała w Grodnie)

Współcześni pisarze:Janusz Leon Wiśniewski ("Samotność w sieci"), Dorota Masłowska ("Paw królowej", "Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną"), Jerzy Pilch ("Spis cudzołożnic. Proza podróżna") Sławomir Mrożek jest znanym na całym świecie przedstawicielem "teatru absurdu". Napisał "Tango" i "Karol".

Poeci

ü Adam Mickiewicz(1798–1855)największy poeta polski. Urodzony w wojewodztwie nowogrodzkim.

Romantyzm.„Pan Tadeusz” to epopeja, która Opowiada o życiu szlachty nowogrodzkiej. O polowaniach, o miłości i przywiązaniu do ziemi litewskiej. Arcydzieło (шедевр) literatury polskiej. Lektura obowiązkowa w szkołach. Polacy nie do końca rozumieją, dlaczego Mickiewicz pisał „Litwo! Ojczyzno moja” a nie: „Polsko! Ojczyzno moja”. Dla Mickiewicza cała Rzeczpospolita była ojczyzną. A tworzyły ja „kraje” takie jak Litwa. „Litwa” Mickiewicza była i pozostała w województwie nowogrodzkim.

Inne go utwory - "Dziady" i"Konrad Wallenrod". Dramat „Dziady” (1823-32) wyznacza Polsce szczególną rolę – Zbawcy narodów, którego cierpienia przyrównywane do męki Pańskiej.

ü Juliusz Słowacki(1809-1849)

Znany jest jako twórca (создатель) dramatów m/i: Balladyna, Mazepa, Kordian oraz wierszy: Sowiński w okopach woli, Testament Mój, Hymn. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i złożone w krypcie zasłużonych na Wawelu.

W Kaplicy Wieszczow na Wawelu tablica przypomina trzeciego z wielkich polskich poetow XIX wieku:

ü Cyprian Kamil Norwid(1821 – 1883)

Słowa Norwida: „Ojczyzna to wielki zbiorowy obowiązek” (родина - это большой коллективный долг) są tematem niezliczonych wypracowań w polskich szkołach.

Sportowcy

Adan Małysz – skoczek narciarski

Robert Lewandowski (1988), Jakub Błaszczykowski i Łukasz Piszczek- piłkarze Borussii Dortmund

Agnieszka Radwańska (1989) - tenisistka.Ma siostrę Urszulę, która też jest znaną tenisistką.

Justyna Kowalczyk (1983) - polska biegaczka narciarska, mistrzyni i multimedalistka olimpijska (лыжница, чемпионка и обладательница нескольких медалей Олимпийских Игр) - złoto w Soczi i Vancouver.

Kamil Stoch (1987) - polski skoczek narciarski (прыжки на лыжах с трамплина) - 2 złota w Soczi!!!

Zbigniew Bródka (1984) - łyżwiarz szybki (конькобежец) - złoto w Soczi.

Anita Włodarczyk (1985) - polska lekkoatletkaspecjalizująca się w rzucie młotem. Srebrna medalistka Igrzysk w Londynie.

Paweł Fajdek (1989) - polski lekkoatleta specjalizujący się w rzucie młotem.

Robert Kubica (1984) - kierowca wyścigowy (гонщик).

Bartłomiej Bonk (1984) - sztangista.

Festywale:

1) Międzynarodowy Festiwal Folkloru w Zielonej Górze

2) Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie

3) 71 Międzynarodowy Festiwal Chopinowski w Dusznikach-Zdroju

Kolędy:

Bóg się rodzi, Cicha noc, Lulajże Jezuniu, Gdy śliczna Panna; Jezus malusieńki; Pryzjechali do Betleem pasterze

Polskie pieśni patriotyczne:

Bogurodzica, Warszawianka, Boże, coś Polskę, Rota.

Rota (autor słów Maria Konoplicka) – pieśń patryotyczna, popularna w czasie powstań narodowych XX wieku. Zostala napisana w 1908 roku

Polscy muzykanci:

Czerwone gitary, Maryla Rodowicz, Edyta Górniak - 2 miejsce na Eurowizji w 1994 roku, Myslovitz.

Polskie tańce narodowe:

Krakowiak, Polonez, Mazur, Kujawiak

Pocałunek ręki – jest to forma przywitannia, pożegnania lub znajomości jako symbolu głębokiego szacunku dla kobiet, też sympatii lub miłości. Pocałunek powinien być „symboliczny” i wyrażać się w lekkim dotknięciu ust do ręki

Insygnia koronacyjne

Insygnia są to oznaki władcy, używane podczas ceremonii koronacyjnych. Były nimi – korona, jabłko, miecz i berło. Miecz koronacyjny Królów Polski nazywa si